De Gibraltar ligt in een gemengde wijk in Amsterdam. De plek bestaat uit een beschutte speeltuin omzoomd met bomen en groen, met een klein gebouw dat als lokaal buurthuis functioneert. De speeltuin bestaat al sinds de jaren vijftig, maar de eerdere speeltuinvereniging stopte. Daarna kende het gebouw diverse huurders zoals een kungfuschool en een empowermentstichting voor allochtone vrouwen. Al die initiatieven misten de connectie met de speeltuin. Tot Jolanda Mulder en Rhea Labree in beeld kwamen als beheerders van het buurthuis en de speeltuin. Zij bliezen de plek nieuw leven in. Met als doel een fijne en veilige ontmoetingsplaats voor iedereen in de buurt.
Rolstoelvriendelijke speeltoestellen
Het idee om de speeltuin inclusief te maken, kwam van de buurtbewoners zelf, vertelt Jolanda. “Een panel van bewoners bedacht dat samen met de gebiedsmakelaar en verschillende buurtwerkers. Onze speeltuin is nu dus ook geschikt voor kinderen met een beperking. We hebben onder andere een rolstoeldraaimolen, een extra brede glijbaan en een rolstoelschommel. Ook kunnen kinderen met hun rolstoel bij een waterspeelelement komen en zand takelen.”
Dat kinderen met een beperking hier terecht kunnen, is van grote waarde. Jolanda: “Deze kinderen hebben vaak maar weinig sociale contacten in de buurt. Ze worden ’s ochtends met een busje opgehaald en gaan ergens anders in de stad naar school. Ze komen daardoor weinig in contact met buurkinderen en missen dus vaste speelkameraadjes in de buurt. Maar in onze speeltuin leren kinderen uit de buurt elkaar wel kennen.”
De rol van het buurthuis
Ook de ouders leren elkaar kennen bij De Gibraltar. In het knusse buurthuis kunnen kinderen, volwassenen en ouderen meedoen aan verschillende activiteiten. “Wij noemen dit een buurt-thuis”, legt Jolanda uit. “Het is een hele sociale plek waar kinderen en hun ouders even kunnen ontspannen. Er komt hier een divers publiek: bezoekers van de speeltuin, yoga deelnemers, jongvolwassenen en er is een ouderennetwerk. We draaien films, koken en eten samen. Ook hebben we een handwerkclub en een spelinloop. En voor buurtbewoners die hulp nodig hebben met overheidspapier of sociaal-emotionele steun zoeken, is er een inloop.”
Het hart van het buurthuis is de koffiesalon, met uitkijk op de speeltuin. Zo staan ouders en kinderen, buurtbewoners en buitenspelers, met elkaar in verbinding. “Ouders zitten onder onze overkapping te genieten van een kopje koffie. Ze hebben goed overzicht over hun spelende kinderen. Kinderen met een beperking zijn hier veilig en zichtbaar. Zo wordt het voor alle buurtbewoners normaal dat deze kinderen er zijn en meedoen.”
Samen spelen stimuleren
Zichtbaarheid is nog geen garantie voor samen spelen. Hoe krijgt De Gibraltar dat voor elkaar? “Weet je, inclusiviteit zit hem niet alleen in de aangepaste speeltoestellen”, onderstreept Jolanda. “Want een kind zonder beperking, kan weer niet meespelen op de rolstoelschommel. Inclusiviteit en samen spelen ontstaan pas als kinderen letterlijk de ruimte krijgen om samen te spelen. Zodat een kind in de rolstoel lekker kan rondcrossen, terwijl zijn vriendje de rolstoel duwt. Een plezier dat ze dan hebben!”
“Een andere belangrijke voorwaarde voor samen buitenspelen is dat er een sociaal vangnet is. Bijvoorbeeld in de vorm van onze vrijwilligers die hier rondlopen. Die stimuleren samenspel ook een beetje. Anders staan de kinderen met een beperking vaak toch afwachtend op afstand.” En hoewel er niet persé vriendschappen buiten de speeltuin ontstaan, spelen de kinderen met en zonder beperking in De Gibraltar wel degelijk samen. “Ze zoeken elkaar automatisch op. Grote kinderen met een verstandelijke beperking spelen gemoedelijk met de kleuters in de zandbak. Dat is hier allemaal normaal.”
Beschut spelen
In Nederland zijn steeds minder speeltuinverenigingen. En dat is een groot gemis vindt Jolanda, want dat betekent ook minder begeleiding en veiligheid in speeltuinen. “Het is hier prikkelarm, omdat we zo beschut tussen het groen zitten. Voor kinderen is het een geborgen plek en ook ouders weten dat het er dankzij onze begeleiding veilig is. Het hek van de speeltuin kan ook even op slot, als we kinderen te gast hebben met de neiging tot weglopen.”
Op alle dagen is samen spelen mogelijk in De Gibraltar. Maar om het hoofd boven water te houden, is De Gibraltar op zaterdagen ook commercieel open voor kinderfeestjes. “We merken dat er dan minder kinderen met een beperking komen spelen, omdat ze het dan te druk vinden. Het is voor hen heel spannend als er ineens ook andere buurtkinderen komen meedoen. Een keer per maand is de speeltuin speciaal geopend voor kinderen met een beperking en hun families, dat is het project Klankenspel. Gaandeweg het jaar nodigen we daar steeds meer kinderen uit de buurt bij uit.”
Samenwerking en financiering
Het hoofd boven water houden is een uitdaging voor de speeltuin en het buurthuis, want kinderen met een beperking hebben meer nodig dan alleen speciale speeltoestellen, legt Jolanda uit. “De drempels moeten letterlijk weg uiteraard en we hebben hier ook een aangepast toilet. We hebben hier echter ook kinderen van 12 jaar die verschoond moeten worden. Daarvoor hebben we sinds kort ook een hoog-laag tafel. Daar hebben we wel hard voor moeten lobbyen. Omdat we geen zorginstelling zijn, is financiering van bepaalde hulpmiddelen namelijk niet vanzelfsprekend. Dus het is steeds weer je vraag herhalen en mensen overtuigen.”
Het contact met Stadsdeel West in Amsterdam is goed, aldus Jolanda. De lijnen zijn kort en Amsterdam kent een motie die bepaalt dat alle nieuwe speeltuinen inclusief moeten zijn. Maar het vraagt nog wel aandacht en bewustwording om voor elkaar te boksen dat ook kinderen met een beperking hier kunnen spelen.” Wat betreft samenwerking doet Jolanda graag nog een open uitnodiging aan de buurtsportcoaches en sportverenigingen om activiteiten en clinics te geven in de speeltuin.
Impact op de buurt
Wat is tot slot de impact op de buurt van deze inclusieve speeltuin? Jolanda: “Het is echt een verrijking zeggen de buurtbewoners. Veel buurtbewoners willen ook graag iets voor deze kinderen doen, maar weten niet goed wat. Wij zeggen: ben gewoon aanwezig en neem je kinderen mee. Zo leren alle kinderen en hun ouders omgaan met het gedrag van deze speciale kinderen. Dat zorgt ervoor dat ze geaccepteerd worden in de buurt en dat samen buitenspelen normaal wordt.”
“Wij zijn aanjager voor inclusie. Vanuit onze werkgroep proberen we ook de beeldvorming van professionals in de buurt op een positieve manier te veranderen. De handicap van een kind is niet het probleem, onze beeldvorming is het probleem. De aanpassingen die nodig zijn om kinderen wel aan een activiteit mee te laten doen, zijn vaak veel eenvoudiger dan je denkt!”
Meer lezen?
- Samenspeelnetwerk: informatie voor verschillende organisaties zoals gemeente, zorgprofessionals en organisaties voor kinderen.
- Meer over kinderen en sport in lage inkomenswijken.
- Opinie: Maak van inclusieve beweegvriendelijke omgeving een automatisme
- Tips en inspiratie voor een inclusieve beweegvriendelijke omgeving
