Een nieuwe generatie rolmodellen voor deze meiden is hard nodig. In opdracht van Kenniscentrum Sport & Bewegen sprak het Mulier Instituut met meiden over hun hun sport- en beweegdeelname. Wat blijkt? In de overgangsfase van kind naar tiener veranderen hun sportwensen en -ervaringen. Behalve geldzorgen thuis, voelen ze zich vaak niet op hun plek bij een sportvereniging en kosten school en huiswerk maken veel tijd. Ook speelt het opgroeien in twee culturen een rol: meiden ervaren ongemak, willen soms liever alleen met vrouwen onder elkaar sporten – inclusief een vrouwelijke coach – en hebben het gevoel er niet bij te horen.
Als de maatschappij ‘nee’ tegen je zegt
De sociale uitsluiting van deze jongeren valt Rocky ook op. “Als de maatschappij op voorhand al: ’Jij doet niet mee’, zegt tegen hen, heeft dit een grote negatieve impact op hun zelfvertrouwen en geloof in de toekomst.” Ze legt uit dat het een enorm verschil maakt als jongeren opgroeien in een veilige en positief stimulerende omgeving, waarin ze ontdekken dat ze veel meer kunnen dan ze denken. Rocky: “Onze filosofie is dat je een positief verschil kan maken in je eigen community als je het beste uit jezelf haalt. Daarvoor is het nodig dat je omgeving naar je luistert, je serieus neemt en je ondersteunt.”
Voordelen van langdurig werken met een kleine groep
Favela Street werkt het liefst met kleine groepen van zo’n 30 jongeren voor de duur van twee jaar en behaalt daar veel succes mee. Is veel investeren in een kleine groep wel interessant om in aanmerking te komen voor gemeentelijke subsidie? Rocky: “Wij kiezen voor kleinschaligheid en zorgen ervoor dat de positieve impact op elk individu zo groot mogelijk is, want elk individu kan het verschil maken. Zo kan een deelnemer haar positieve gedragsveranderingen overbrengen naar haar omgeving. En dat kost tijd, maar met een groep van 30 bereik je uiteindelijk zeker 500 mensen – het zogenoemde ripple effect.”
Ripple effect: hoe geef je positieve ervaringen door?
Voor het bereiken van dat ripple effect zorgt FST voor de juiste kwaliteit, de juiste aanpak en de juiste trainers. “De meiden leren veel, maar het moet wel leuk zijn, ze moeten er zin in hebben. Want alleen door verbinding sta je open voor verandering en groei. En om je broertjes en zusjes, je vrienden en klasgenoten hierin mee te nemen”, zegt Houda Loukili, voormalig Nederlands kampioen kickboksen en FST-hoofdtrainer. Zij is zo’n bevlogen trainer: goed gekwalificeerd, werkend vanuit haar passie, met een topsport-achtergrond. Rocky: “Bij Favela Street werken we veel met vrouwelijke trainers. Dat is belangrijk voor de meiden die zich willen identificeren.”
Hoe werf je meiden in Amsterdam-West?
Favela Streets aanpak met de meiden viel op. Na succesvolle projecten in Haïti, Lesbos en Curaçao, begon FST in 2021 met het eerste Nederlandse project: “Toen West Beweegt van de gemeente Amsterdam ons vroeg om meiden met een niet-westerse achtergrond in de leeftijd van 12-18 aan het sporten te krijgen, zeiden we meteen ja, ook al was deze pilot voor kortere duur, namelijk een half jaar. Ons eerste Nederlandse project, nota bene midden in corona tijd. Scholen en buurthuizen waren gesloten. Hoe moesten wij de doelgroep bereiken?” Rocky en haar team zorgden voor een aantrekkelijke foto’s en videobeelden en gebruikten daarvoor hun eigen socialmediakanalen. Hun Instagram reel ging viral en de aanmeldingen stroomden binnen.
28 enthousiaste, gemotiveerde meiden
Rocky appte met de meiden die belangstelling hadden en stuurde ze een flyer. Daarna volgde een telefoontje om te peilen of ze écht gemotiveerd waren. Verbinding met het project is zeer belangrijk voor het groepsgevoel. Uiteindelijk leverde dat een gemixte groep op van 28 meiden met uiteenlopende schooltypen, van gymnasium tot praktijkonderwijs. Midden in Bos en Lommer komt de groep elke maandagavond bij elkaar. Na een uurtje theorie, bijvoorbeeld over teambuilding of het stellen van doelen, gaan ze anderhalf uur sporten. Tijdens het voetballen, kickboksen of basketballen komt de behandelde theorie terug. Rocky: “Zodat het niet alleen in het hoofd zit, maar door het hele lichaam gaat stromen.”
Verbinding, autonomie, competentie
FST kent drie belangrijke knoppen om de groep te stimuleren: “Dat zijn verbinding, autonomie en competentie. Alleen door verbinding sta je open voor verandering en groei. En dan gaat het om verbinding met elkaar, met de trainers en met het bovenliggende doel. Ook leren ze omgaan met eigen autonomie, zoals in verantwoordelijkheid nemen en zoals in programma-keuzevrijheid. Bij competentie zijn wij een spiegel voor ze en worden ze uiteindelijk een spiegel voor zichzelf.” “Maar…”, zegt Rocky lachend en ze geeft een high five, “…we laten ze vooral voelen dat ze lekker bezig zijn.”
Hoe houd je jongeren gemotiveerd?
Lekker bezig zijn en enthousiast sporten gebeurt elke maandagavond. Het FST-team pakt het bij de les houden grondig aan: “Als er op maandag een activiteit is, gaat er die vrijdag daarvoor een app over uit. De meiden die niet reageren, worden daarna weer geappt. Nog geen reactie? Dan krijgen ze een telefoontje.” Rocky heeft in vorige banen kennis opgedaan rondom het puberbrein en talentontwikkeling. Dat zet ze in om een zo aantrekkelijk programma te maken: “Zodat die meiden er juist bij willen horen en niet willen uitvallen. Zorg dus dat je programma en je methodiek duidelijk is voor jezelf en je deelnemers.” Dat geeft een grotere garantie op succes.
Succes ervaren hangt ook af van het beeld dat professionals en uitvoerders vaak al in hun hoofd hebben als ze horen of praten over ‘de moeilijkste doelgroep’. Rocky: “Het is de kunst om de hele set aan vooroordelen los te laten en een nieuw beeld in je hoofd te creëren.” Met deze mindset en bovengenoemde methodiek behaalt Favela Street veel succes.
Drie fases
De methodiek die FS gebruikt, bestaat uit drie fases. Bij Play staat samen spelen centraal. Door kennismakings- en teambuildingsoefeningen in de besloten ruimte van een gymzaal creëert FS een veilige ontwikkelomgeving en durven deelnemers zich open te stellen. Alicia (17) vertelt: ”We praten en delen heel veel met elkaar, en als je elkaar vertrouwt, durf je meer los te laten over jezelf.” Ze beschrijft dat ze heeft geleerd kickboksles aan kinderen te geven, iets dat ze eerst niet durfde, “Maar de trainers geven ons vertrouwen en blijven zeggen: ‘Kom op, je kan het!’ Dat helpt ons en is motiverend.”
Play, Create, Celebrate
Bij Create verschuift de focus van het team naar de persoonlijke ontwikkeling en individuele verbetering van kwaliteiten. Ook gaan de jongeren aan de slag met storytelling: ze vertellen elkaar hun levensverhaal, dat helpt bij het verwerken en zorgt voor nog meer verbinding.
De laatste fase is die van successen vieren: Celebrate. Eén van de opdrachten die de jongeren in de laatste fase krijgen, is het organiseren en begeleiden van een sportactiviteit. Ook bouwen de trainers aan het netwerk van de jongeren door professionals aan ze te koppelen. Als afsluiting vieren ze de succeservaringen van de jongeren met de community.
Wel of niet samenwerken?
Favela Street werkt veel samen met commerciële partners. “Het geeft ons de vrijheid om projecten vanuit autonomie te draaien”, vertelt Rocky. “De samenwerking met gemeenten kan ingewikkelder zijn. Zij moeten hun uitgaven verantwoorden of worden afgerekend op het ledenaantal van sportverenigingen. Toch is de impact nog groter als je alle krachten bundelt en open staat voor elkaars methodiek”, meent Rocky. “Want zonder de samenwerking met West Beweegt hadden we dit project niet kunnen doen.” Ook deelt ze graag haar kennis, maar ze wil dan wel het liefst mede-eigenaar van het project worden.
Tips voor medewerkers en trainers
Tot slot enkele tips van Houda en Rocky voor beleidsmedewerkers en trainers:
- Kijk verwachtingsvol naar de ander en naar jezelf
- Zie het complete – holistische – plaatje: de jongere én zijn omgeving
- Zorg voor een groeimindset: laat je vooroordelen over de jongeren los en creëer een nieuw beeld
- Neem die extra stappen en app/bel een jongere nóg een keer
“En dan scheelt het als het 30 jongeren zijn en niet 100”, lacht Rocky. Ze besluit: “Sporten is het middel gebleken om tot de kern te komen. En die kern is een duurzame psychosociale groei waarin jongeren uitgroeien tot rolmodel.”
Over Favela Street en Rocky Hehakaija
Favela Street begon in 2014 als een voetbalinitiatief in de favela’s – de sloppenwijken – van Rio de Janeiro. Inmiddels is het uitgegroeid tot een methodologisch onderbouwd persoonlijk ontwikkelingsprogramma met projecten in Nederland, Curaçao en Soedan. Oprichtster en directeur Roxanne ‘Rocky’ Hehakaija (1984) is voormalig topvoetbalster en kreeg als eerste vrouw een ‘character’ in het computerspel FIFA 20. Ze was in 2021 de winnaar van het spelprogramma Wie is de Mol?. Ook is zij consultant voor organisaties als Nike en UEFA, lid van de Sportraad in Amsterdam en (inter)nationaal spreker.
Lees meer
- Sportproject Wereldmeiden helpt vluchtelingen met inburgering
- Lees de samenvatting ‘Meiden: een wereld te winnen’ voor meer informatie over het onderzoek met meiden met een niet-westerse migratieachtergrond.
- Wereldmeiden: ervaringen, opbrengsten, succesfactoren en verbeterpunten, een publicatie van het Mulier Instituut.
- Sport en bewegen voor meisjes; wat motiveert en belemmert ze?.
Foto’s: Joyce Hansson
